Claartje Kruijff (red.), Slow Food, Broodnodige gesprekken over het Onze Vader. Kok Boekencentrum Uitgevers, Utrecht 2018, 132 blz.
In 2017 werd Claartje Kruijff benoemd tot ‘Theoloog des Vaderlands’. Zij gebruikte die benoeming om een schrijverscollectief samen te stellen. Met z’n zessen bogen ze zich samen over het Onze Vader vanuit de wens om te zoeken naar verloren gegane heilige ruimte. Die heilige ruimte zou zichtbaar moeten worden in de manier waarop ze met elkaar in gesprek gaan. Een deel van de teksten uit dit boek is eerder gepubliceerd in het dagblad TROUW en op de website van Nieuw Wij (voor wie de website nog niet kent, deze is alleszins de moeite van het bezoeken waard).
Het schrijverscollectief is breder dan de christelijke traditie alleen. De leden van de groep hebben verschillende achtergronden en leeftijden. Ze komen uit het jodendom, christendom en islam en zijn alledrie in voor een gesprek. Ik stel hen kort voor: Arjan Broers (48) is katholiek en theoloog, Marije Hage (35) is protestants en predikant, Lody van der Kamp (69) is joods en rabbijn, Claartje Kruijff (46) en Inger van Nes (32) zijn protestants, psycholoog en theoloog, Enis Odaci (42) is alevitisch moslim en journalist.
Aan de hand van het Onze Vader in de oecumenische versie oefenen ze zich in gesprek. Het Onze Vader herbergt grote menselijke thema’s en verwoordt in een paar zinnen waar het in het leven om gaat. Omdat dit gebed zeven regels bevat, kwam de groep zeven keer bij elkaar en zijn de gesprekken in zeven hoofdstukken onderverdeeld met telkens een centraal thema: 1. Onze Vader, 2. Heilig, 3. Koninkrijk, 4. Wil, 5. Ons dagelijks brood, 6. Vergeef ons onze schulden, 7. Verlos ons van de boze (of het kwaad).
Onze Vader roept verschillende beelden op bij mensen. Lody van der Kamp legt uit wat die Vader in de joodse traditie betekent. Marije Hage brengt in dat niet alle mensen positieve gevoelens hebben over hun vader en helemaal niet als er sprake is geweest van misbruik. Wat betekent dat voor je beeld van God en lukt het om zoals in de Tien Woorden wordt gevraagd, je ouders te eren?
De reden waarom ik dit boek heb aangeschaft heeft te maken met mijn interesse voor voedsel en de theologische betekenis daarvan. De Slow Food beweging (opgericht door Carlo Petrini) ken ik uit Italië en heeft mijn sympathie. Iets daarvan probeer ik zichtbaar te maken in ‘Bijbels koken’ en de wereldkeuken. Brood speelt daar een centrale rol in. Wie bedenkt hoeveel moeite het in Bijbelse tijden kostte om iedere dag brood te kunnen bakken, voelt het belang van de bede: Geef ons heden ons dagelijks brood.
Nadenken over voedsel en oefenen in dankbaarheid zijn de consequenties van wat hier gebeden wordt. In de gesprekken die in dit boek zijn opgenomen komt dat in vele facetten aan de orde, vaak met persoonlijke herinneringen. Dit leidt tot vragen en inzichten. Ik noem er een paar:
- Waarom ik wel en zij niet?
- Als ik weet van mijn overvloed, dan weet ik ook dat ik verder van mijn overvloed kan delen dan aan mijn tafel alleen.
- Als ik de solidariteit, het delen en het perspectief kwijtraak, zal ik mijzelf nooit gevoed weten. De blik naar buiten voedt mij ook.
Een mooi vormgegeven en inhoudelijk zinvol boek. Het is o.a. bedoeld voor gespreksgroepen. Ik overweeg dat voor het nieuwe seizoen.
