Tim van Iersel, Godvergeten, Gedachten over geloof en dementie, Boekencentrum maart 2019, 96 blz.
Vorige maand vond er een regionaal pastoraal overleg plaats in Ons Gebouw. Ouderlingen, contactpersonen en pastores bogen zich samen over ‘eenzaamheid.’ Bij wie kom je het tegen en hoe ga je er mee om? Gevraagd naar verwante thema’s kwam al snel dementie aan de orde. Steeds meer mensen krijgen te maken met dementie. Het kan jezelf overkomen (soms al op jonge leeftijd) en iedereen kent wel iemand binnen de eigen familie of vriendenkring, die gebukt gaat onder dementie. Hoe ga je om met dementie en dementerende dierbaren? Tim van Iersel, die als predikant is vrijgesteld voor pastoraat aan dementerende mensen, schreef er een ontwapenend boekje over.
Dementiedominee
Als hij vertelt dat hij werkt als dementiedominee reageren mensen vaak met “Oh, mooi werk!”. Om vervolgens direct daarna te vragen: “En wanneer word je dan gewoon dominee in een kerk?” Alsof zijn werk met dementerende mensen een opstapje zou zijn naar een volwaardig predikantschap. Van Iersel verzet zich tegen deze opvatting en houdt zijn lezers voor dat ook als je dementie hebt, je een volwaardig lid bent van het lichaam van Christus. Omdat goed kunnen denken hoog wordt aangeslagen in onze cultuur vergeten we al te snel dat een mens meer is dan haar brein. Het gaat om heel je hart, heel je ziel en heel je verstand en niet alleen dat laatste.
“De waarde van gebed en samen bidden kan verrassende en verrijkende ervaringen opleveren”
Dat Tim van Iersel het opneemt voor demente mensen en hun menselijke waardigheid onderstreept, weerhoudt hem er niet van de dingen eerlijk bij hun naam te noemen. Het blijft een nare aandoening, die veel verdriet en pijn veroorzaakt. Dementie is één groot proces van loslaten en dat is niet eenvoudig. Alles wat uit je hoofd verdwijnt en de dingen die je vergeet, maken het leven angstig en gecompliceerd. Als je er vanuit gelovig opzicht naar kijkt, lijkt het wel dat God demente mensen vergeten is. Van Iersel neemt de tijd voor de vraag “waarom gebeurt mij dit?” of “waarom doet God mij dit aan?”. Hij komt niet met makkelijke antwoorden maar legt de vinger wel bij eenzijdige opvattingen van onze tijd waarin het denkende individu centraal staat. De vraag “waarom ik?” zou dan kunnen veranderen in de vraag “Hoe gaan we hier samen mee om?”. Naast alle narigheid zijn er ook kansen. Er komen soms heel andere aspecten van een mens tevoorschijn dan toen vader of moeder nog bij volle verstand was. Persoonlijk kan ik dat beamen als ik naar mijn eigen vader kijk.
In plaats van het brein komt het lichaam meer in beeld. Dan voel je de waarde van aanraking, aandachtige nabijheid, muziek en samen zingen. Niet alleen de muziek raakt demente mensen, maar ook de oude woorden en hun betekenis. Dan kunnen ze, terwijl het lijkt alsof zij God vergeten zijn en alles wat ze hebben meegekregen, opeens weer beseffen wie ze in Gods ogen zijn. Ook de waarde van gebed en samen bidden kan verrassende en verrijkende ervaringen opleveren. Net als het samen vieren van het avondmaal. Bijzonder aan dit boekje vind ik ook de uitleg van sommige Bijbelverhalen. Neem het Pinksterfeest. Al die verschillende talen door elkaar, zonder dat je er iets zinnigs van kunt maken. Die ervaring is de dagelijkse werkelijkheid voor demente dierbaren. Maar dan is er opeen een lied en versta je plotsklaps heel helder dat God van je houdt. Is dat niet de essentie van het feest van de Geest? Dit boekje gaat zeker nog een aantal keren open!
