Karel Eykman, Vrij als de vogels, De Bergrede voor nu (met illustraties van Margreet de Heer), Kokboekencentrum, Utrecht 2018, 144 blz.
Eén van de mooiste kinderbijbels is nog steeds Karel Eykmans ‘Woord voor woord.‘ Velen herinneren zich hoe Aart Staartjes de verhalen op TV voorlas en dan zag je ze voor je ogen gebeuren.
Toen ik op kamers ging wonen in Kampen besloten we (drie studenten theologie en een student aan de kunstacademie) om tijdens de gezamenlijke warme maaltijden uit deze kinderbijbel voor te lezen. Daarna ontspon zich vaak een gesprek over de achterliggende gedachten en theologie. Die tijd ligt zo’n veertig jaar achter me, maar ‘Woord voor woord’ heb ik nog steeds en herlees nog vaak een verhaal.
Karel Eykman is inmiddels 82 jaar en heeft zich over de Bergrede gebogen. Vooraf schrijft hij dat hij vrienden heeft die hem graag in de maling nemen. Zij lachen hem vierkant uit om zijn hooggestemde idealen. Nooit geweld gebruiken, geen oorlog voeren, je vijanden liefhebben, dat kan helemaal niet en lukt nooit. Toch blijft Eykman geloven in meer dan het gewone. Dat heeft hij niet van zichzelf, maar van Jezus van Nazareth. Jezus laat in zijn Bergrede horen wat goed is voor mensen maar lang niet vanzelfsprekend.
Eykman moedigt zijn lezers aan om niet in het vanzelfsprekende te blijven steken en hoe dat kan laat hij zien in verhalen en liedjes.
Voor wat hoort wat, denk aan jezelf, oog om oog en met gelijke munt betalen….
Doe daar niet aan mee, zet de boel op zijn kop.
Doe een tikkie meer dan het doodnormale.
Doe wat je moet doen, met net een schep daar bovenop.
Breng ze van hun stuk met je royale idealen.
We hebben mensen nodig met een beetje lef
mensen met een beetje lef.
Elke zaligspreking (en nog meer uitspraken van Jezus) wordt in een eigentijds motto vertaald en gevolgd door een spiegelverhaal, dat gelezen of voorgelezen kan worden. Misschien wel aan tafel. De verhalen zijn daar kort en krachtig genoeg voor en laten een taalgebruik zien, dat je niet zo snel van een 80-plusser verwacht (weg vooroordeel!). Eykman is thuis in de wereld van nu en de thema’s die hij aandraagt getuigen van een vrijheid, die uitdaagt en soms ontroert. Om een indruk te krijgen zet ik zijn vertaling van de acht zaligsprekingen op rij:
- Gelukkig zij, die het echt niet meer weten.
- Je hebt geluk als je verdriet hebt want je zal troost krijgen.
- Geluk heb je als je machteloos bent want dan ken je de kracht van verzet.
- Wie blijft verlangen naar rechtvaardigheid zal gelukkig worden.
- Wie om anderen geeft die is pas gelukkig.
- Als je je helemaal richt op dat ene dat belangrijk voor je is, ben je zuiver van hart.
- Wie een ernstig conflict bijlegt mag van geluk spreken.
- Wie zijn nek uitsteekt omdat hij niet tegen onrecht kan, die is gelukkig.
Een vrolijk en tegendraads boek dat te denken geeft over wat mensen echt gelukkig maakt.
