Samenvatting van de overdenking op zondag 12 november naar de lezing van Mattheüs 25: 14-30
De gelijkenis van de talenten is een lastige. Een die je gemakkelijk heel cynisch zou kunnen opvatten. Vooral vanwege de taal van het geld waarin deze is gestoken. Het lijkt wel of het verhaal van Jezus bevestigt waar we nu ook vaak tegenaan lopen: als het zo is, zoals sommige economen beweren, dat je met bezit meer kunt verdienen dan met arbeid, dan worden de rijken rijker en de armen armer. Wie veel heeft krijgt meer en wie weinig heeft, verliest ook dat weinige nog dat hij heeft.
Je kunt het verhaal ook interpreteren als wie zijn best doet wordt beloond, wie lui is wordt gestraft. Dit is echter beide niet wat Jezus ons hier wil voorhouden. Integendeel, maar om achter zijn bedoeling te komen, moeten we dieper graven.
Op zeker spelen
In de gelijkenis van de talenten spelen de eerste twee dienaren nauwelijks een rol. Het licht wordt geworpen op de ene die uit angst zijn talent begraaft en bij terugkeer van de heer het talent ongebruikt weer teruggeeft.
In de joodse wetgeving is een clausule opgenomen dat wie geld krijgt van iemand anders en het verstopt en later weer teruggeeft of zelfs als het verdwijnt, uitgesloten is van rechtsvervolging. Met andere woorden: deze man spelt op zeker, hij waagt niets, doet niets. Hij is boos, de woorden die hij gebruikt zijn bijna brutaal: ‘Heer ik weet dat u een hardvochtig mens bent, die maait waar u niet hebt gezaaid en oogst waar u niet heeft geplant.’ Het is de taal van iemand die ontevreden is met hoe het er in de wereld aan toegaat. Iemand die God wijst op de onrechtvaardige wereld, waarin sommigen heel veel en anderen heel weinig hebben. Een wereld waarin het niet de moeite is om te leven. Deze houding doordringt uiteindelijk zijn hele bestaan.
Jezelf begraven
Aan het eind van de gelijkenis, als de man in de uiterste duisternis geworpen wordt, waar het geween en tandengeknars is, lijkt het alsof hij wordt gestraft. Maar God straft niet voor ongeloof. Ook niet als het je niet lukt om met wat je gekregen hebt meer te verwerven. Gods liefde aanvaart mensen zoals ze zijn, één voor één. Deze man heeft echter zelf een beeld van de wereld en van de Schepper die hem steeds somberder en duisterder maak. Die hem er uiteindelijk ertoe brengt te weigeren er deel van uit te maken. Hij kan alleen nog maar boos en teleurgesteld zijn, huilen om wat hem is toebedeeld en tandenknarsen vanwege alle oneerlijkheid waar hij zelf niet overheen kan stappen.
Zonde
En dat, zegt Jezus, is zonde. Als je zo in de wereld staat, als je weigert mee te doen, als je je begraaft in het negatieve en niet groeit in vertrouwen, hoop en liefde, dan verdwijnt je leven. Dan wordt het steeds duisterder om je heen en zullen andere mensen niets meer aan je hebben. Wat blijft er dan over van wat je hebt gekregen?
God rekent nergens op af, behalve op één ding: dat je het leven dat je hebt gekregen niet naar waarde weet te schatten, dat je staakt en niets goeds meer weet te doen.
Uitnodiging
Deze waarschuwing is ernstig, maar wat Jezus wil is ieder mens uitnodigen binnen de wereld van vertrouwen, hoop en liefde, om te laten zien waar hij dan toe in staat is. Hij wil dat ieder mens ontdekt dat wat je ook van jezelf vindt, wat je ook hebt toebedeeld gekregen, je toch kunnen leren om te gaan, op een hoopvolle, vertrouwensvolle manier, met wie jijzelf bent.
Dat je je leven niet laat bederven door altijd naar anderen te kijken en te vergelijken, maar in plaats daarvan naar God te kijken, die je heeft geschapen en je genoeg gegeven heeft, naar je eigen vermogen, om je te kunnen ontwikkelen tot een volledig mens.
Dat te bedenken, daar naartoe te groeien, dat schenkt vreugde, dat maakt een mens dankbaar. Zo kunnen we bestaan voor God en voor elkaar.
