Samenvatting van de overdenking op zondag 8 oktober
Naar de lezing van Lucas 14: 1-11
In geen van de evangeliën brengt Jezus zoveel tijd aan tafel door als in het evangelie van Lucas. Hij is of op weg naar een maaltijd, of zit aan tafel, of komt net van een maaltijd vandaan. Ook in de lezing van vandaag is dat het geval. Hij is uitgenodigd bij de farizeeërs voor de sabbatmaaltijd. De sabbatmaaltijd is altijd extra feestelijk, met uitgelezen spijzen, met samen vieren en genieten.
Een test
In dit verhaal is de sfeer echter totaal anders. Er hangt spanning in de lucht, benauwdheid. Jezus is uitgenodigd, maar de farizeeërs houden hem in de gaten. En dan verdwijnt natuurlijk al het aangename dat bij een maaltijd hoort.
De farizeeërs hebben Jezus niet uitgenodigd uit gastvrijheid, maar omdat ze willen zien of hij opnieuw een zieke zal genezen op de sabbat. De sabbat, waarop geen enkele vorm van werk mag worden verricht. Zelfs niet het werk van een arts.
De opmaat
In eerdere hoofdstukken heeft Jezus ook al mensen genezen op die dag. In hoofdstuk 6 geneest hij een man met een verschrompelde hand, die hij niet meer kon gebruiken. De bedoeling van dit verhaal is om mensen te laten zien dat het hun gegund wordt om de handen uit de mouwen te steken, om aan te pakken en toe te tasten. Jezus schept ruimte, juist op de sabbat, en geeft daarmee aan dat die dag, die door haar verboden en geboden al snel een benauwd gevoel teweeg kan brengen, niet bedoeld is om mensen te knechten.
Het tweede verhaal gaat over een vrouw die kromgegroeid was. Ze ging gebogen onder de last die haar was opgelegd. Daarover zegt Jezus op een andere plek tegen de Farizeeën: ‘Jullie leggen loodzware lasten op mensen, maar je raakt ze zelf met geen vinger aan’. Beide verhalen zijn een opmaat naar wat hier gebeurt.
Benauwdheid
De farizeeën (in hen krijgt ieder die meent God te bezitten een spiegel voorgehouden), die normaal gesproken bang zijn voor alles wat onrein is, zijn zo ver gegaan dat ze een zieke hebben uitgenodigd om Jezus op de proef te stellen. De zieke lijdt aan waterzucht, wat grote zwellingen op het lichaam veroorzaakt. Het gaat gepaard met benauwdheid en grote druk op de borst. De man lijkt te bezwijken onder alle druk die hij ervaart. Hij is ziek geworden, omdat er geen moment van ruimte of vrijheid is. Juist bij de maaltijd wordt hem het leven onmogelijk gemaakt. De farizeeërs hebben hem erbij gehaald om Jezus een valstrik te spannen.
Maar als Jezus hen vraagt: ‘Is het toegestaan hem op sabbat te genezen of niet?’, zwijgen ze. Hun zwijgen zegt iets over hun intenties. Ook bij hen is er sprake van ingehouden adem en benauwdheid die heel dit verhaal kleurt. Ze weigeren de ruimte alsnog te scheppen.
Weg naar ruimte
Dan raakt Jezus de man aan. Het is een teken van bevestiging en verbinding. Nadat hij hem genezen heeft, stuurt hij de man weg. Dat klinkt bruut, maar hij stuurt hem weg uit de sfeer van benauwdheid. Hij geeft hem adem om weer op verhaal te komen. Om de steen op zijn borst te laten verdwijnen. Het verhaal vertelt niet wat er verder van de man geworden is, maar we mogen erop vertrouwen dat hij zijn weg naar mensen, naar ruimte en geluk weer teruggevonden heeft.
Iedereen is genodigd
Vervolgens geeft Jezus een paar praktische aanbevelingen, tafelmanieren. Ze lijken voor de hand te liggen, (‘Wie hoog stijgt kan diep vallen’), maar het gaat om meer dan een paar spreekwoorden. Het gaat niet zozeer om verschil in rang tussen mensen, want daaruit kan weer benauwdheid ontstaan, maar om hoe mensen zich voelen ten opzichte van elkaar. Er is altijd wel iemand ergens beter in dan een ander. Altijd wel iemand bij wie een ander zich klein voelt in vergelijking. Maar wat belangrijker is, is dat iedere toehoorder mag weten dat hij genodigd is aan de maaltijd. Arm of rijk, veel talent of weinig, iedereen heeft een uitnodiging gekregen. Van God uit gezien, is iedereen belangrijk.
Vrijheid
In een van zijn belangrijkste geschriften, De vrijheid van een christenmens, heeft Maarten Luther geschreven: ‘Alle geboden vertellen alleen maar wat je moet doen, maar ze geven je niet de kracht daartoe’. Jezus gunt dat iedereen die kracht vindt, zodat je je in alle vrijheid kunt oprichten, omdat er iemand is die heeft gezegd: ‘Jij bent uitgenodigd, je bent mijn gast, ik heb je gezien, je bent een kind van God en voor het geluk geboren’.
